Her gün hissettiğimiz açlık ve tokluk aslında yalnız midemizin doluluğuyla ilgili değildir. Vücudumuzda muhteşem bir matematik işler; hormonlar aracılığıyla beynimize sürekli sinyal gönderilir. Bu sistemin en önemli hormonlar ghrelin ve leptin’dir. İştahımızı açıp kapatan bu muhteşem liderler, enerji dengesini sağlar. Yani sofrada aldığımız her kararın ardında, sandığımızdan çok daha etkileyici bir tasarım vardır.
Ghrelin-“ Açlık Hormonu”
Ghrelin, mide tarafından salgılanan ve kişide iştah uyandıran bir peptit hormonudur. İlk kez 1999 yılında sıçanlarda keşfedilmiştir. Beslenmeyi düzenleme, büyüme hormonu salgılamasını uyarmanın yanı sıra enerji metabolizmasının dengesini koruma gibi görevleri bulunmaktadır.
Kan dolaşımındaki ghrelinin en yüksek seviyesi yemek öncesinde görülür; yemek yenilmesi ile birlikte 3 saat içerisinde kandaki seviyesi düşer. Ghrelin “yemek zamanı geldi” sinyalini beynimize iletir. Ghrelin düzeyinin fazla olması iştahın artmasına, dolayısıyla sık sık yemek tüketimine ve kilo alımına neden olabilir.
Leptin-“Tokluk Hormonu”
Leptin, 1994 yılında keşfedilmiş ve obezite araştırmalarında bir dönüm noktası olmuştur. Çoğunlukla deri altı yağ dokusunda, daha az oranda ise iç organlarımızı saran viseral dokusunda bulunur. Gıda alımını, enerji harcamasını, vücut ağırlığını ve ergenliği düzenlemede önemli rol oynar. En basit tanımıyla ghrelinin tersidir demek doğru olur. Vücuttaki yağ dokusu arttıkça leptin miktarı da artar ve bu durum iştahın azalmasına neden olur. Leptin “artık doydum” sinyalini beynimize gönderir.
Leptin ve Ghrelin hormonlarını bir tahterevalliye benzetebiliriz; biri yükselirken diğeri alçalır. Bu denge bozulduğunda, çözüm sağlıklı beslenmeden geçer. Bu iki hormonun dengede olması, vücudumuzun enerji matematiği açısından büyük önem taşır.
Hayatınızdaki dengeleri korumanız dileğiyle. Sevgiler.
Kaynaklar: CBP (Comparative Biochemistry and Phylology) part D: Genomics and proteomics cilt: 56, 2025. Verywell Health 2023. Peptides cilt:186, 2025. Endocrine Connections cilt:14, 2025.
