Gerçekleşmemiş bir olay ya da tanımadığımız bir kişi hakkında düşüncelere sahip olmak, önceden kararlar vermek önyargıları oluşturur. İnsanları veya olayları etiketlemek ister istemez sıkça yaptığımız ve karşılaştığımız bir sorundur. Aslında önceden fikir sahibi olmak şeklinde düşünürsek gardımızı almak veya kendimizi korumak maksadıyla yardımcı olduğunu bile düşünebiliriz. Hatta faydalı olarak bile tanımlayabiliriz. Ancak her önyargı insanın sorumluluk almaktan kaçınması denemektir.
Örneğin ders notları düşük olan bir öğrencinin çalışsa bile başarılı olamayacağı düşüncesi bir önyargıdır. Bu çocuğun ders çalışma sorumluluğu almasının önüne geçer.
Ya da yaptığı yemeğin ev halkı tarafından beğenilmeyeceğini düşünen bir anne yemek yapma konusunda çok da istekli olmayacaktır.
Sen bunu asla başaramazsın dediğimiz bir arkadaşımız elini o işe atmaktan çekinecek ve uzak duracaktır.
Bunların hepsi birer sorumluluktan kaçma örneği aynı zamanda önyargı oluşturma halidir.
Önyargı bir konuyu doğru bir şekilde anlamanın önündeki en büyük engeldir. Mantık dışı düşünce ve kabuller peşin hüküm etkisi yaratır. Kafamızda oluşturduğumuz peşin hükümlerden kurtulmak için; öncelikle empati yapabilmeliyiz. Bakış açımızı değiştirmek, sağlıklı ilişkiler kurmanın önündeki engelleri de ortadan kaldırır. Herhangi bir durum anında ya da kişi karşısında sadece aklımızdakilerle yorumlama yapmak yanlış kanaatlere varmamıza neden olur.
Özellikle iş hayatında önyargılı davranmak insanların birbirini doğru anlamasını engeller. Ayrımcı davranışlar ortaya çıkar ve organizasyonlarda iş verimliliği düşer. Ortam gerginleşir ve çatışmalar başlar.
Önyargıların oluşması çocukluk çağında 3-4 yaş civarlarında oluşmaya başlamaktadır. Önyargıları unutmak ve unutturmak aslında bilinçli bir çaba gerektirir. Her insanı ayrı bir birey olarak kabul etmek önyargıları azaltır. Ayrıca farklı gruplardan insanların sosyal etkileşimleri sırasındaki detaylar hakkında eğitim almak önyargılardan kurtulmayı ve başkalarının davranışlarını daha doğru yorumlamayı sağlar.
Önyargılı düşünceler etiketlemeye ve ayrımcılığa yol açar. Dünya da tek bir bakış açısı yoktur. Bunu oluşturmaya çalışmak da doğru bir yaklaşım değildir.
