Deprem ve Mücbir Sebep Yeminli Mali Müşavirlik Sorunları ve Çözüm Önerileri

Yeminli Mali Müşavir / [email protected]

Giriş: 6 Şubat tarihinde Kahramanmaraş merkezli Malatya, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa, Kilis, Osmaniye, Elazığ ve Diyarbakır illerimizde yaşanan deprem nedeniyle hepimize tekrar çok geçmiş olsun. Bir çoğumuz bu felaketin mağdurları olarak yakınlarımızı sevdiklerimizi dost ve arkadaşlarımızı kaybettik. Tüm ülkemizin ve meslek camiamızın başı sağ olsun 55'i meslek mensubumuz olmak üzere 50 bin canımız bugün artık aramızda yok artık. Günler geçse de acılar dinmiyor göz yaşlarımız bitmiyor. Vefat edenlerin hepsine Allahtan rahmet yaralılara acil şifa diliyorum. Allah bizlere bir daha böyle bir acı yaşatmasın inşallah.

Depremin yıkıcı etkisinin yaşamımızda yaratmış olduğu tahribatın büyüklüğü her geçen gün daha da belirginleşmektedir. Bizler bu acı günlerde insanı ve mesleki sorumluluk duygusu ile faaliyetimize devam etmek bölge insanımıza ve ekonomisine katkı vermek için var gücümüzle çalışmaya gayret sarf etmekteyiz.

Yeminli Mali Müşavirler olarak yaşanan ve yaşanması muhtemel sorunlarımızla ilgili olarak bölgenin ekonomik ve sosyal yaşamı ile birlikte Yeminli Mali Müşavirlik faaliyetlerin tasdikten doğan sorumlulukları yönünden karşılaşılması muhtemel sorunlar için bu konudaki önerilerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.

Bölgenin ekonomik ve sosyal yaşamına ilişkin öneriler

Ülke olarak zor günlerden geçmekteyiz. Art arda yaşanan depremlerin oluşturduğu yıkım ve tahribat, geride kalan her geçen gün belirgin bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Başta insan yaşamı olmak üzere; ekonomik ve sosyal yaşam felç oldu. Depremden etkilenen 10 ilimizin nüfusu 13 milyon 422 bin kişi olup ülkemizdeki her 6 kişiden 1'i deprem bölgesinde yaşamaktadır. Deprem bölgesinde yaşayan Suriyelilerin sayısı ise 1 milyon 731 bin kişiye ulaşmaktadır. Deprem bölgesindeki toplam nüfus 15.2 milyonu bulmaktadır. GSYİH`nın yüzde 9,3`ü bu bölgede yaratılmaktadır. Bölgenin yeniden eski günlerine dönmesi için hep birlikte her türlü siyasi endişelerden uzak elbirliği ile çalışmalıyız.

• Bölgenin en kısa sürede ekonomik ve sosyal acıdan eski günlerine dönmesi için Malatya, Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa, Kilis, Osmaniye, Elazığ ve Diyarbakır illerimiz Yatırım ortamı, Vergi, SGK ve Teşvik mevzuatı yönünden en az beş yıllık süre için 'Deprem Bölgesi Özel Teşvik' uygulaması kapsamına alınmalı.

• Mücbir sebep kapsamı dışında kalan Gümrük Vergileri ve Damga Vergileri de mücbir sebep kapsamına alınmalı.

• Deprem nedeniyle araçları kullanılamaz hale gelen firma ve vatandaşlar için ÖTV ve KDV desteği sağlanmalı.

• Depremden etkilenen vatandaşlar için VUK'un 115.maddesinde yer alan 'Verginin Terkini' ile 6183 sayılı Kanunun 105.maddesinde yer alan 'Tabi Afetler Sebebiyle Terkin' düzenlemesine uygun olarak yapılacak yasal düzenleme ile OHAL kapsamındaki iller için geçici bir madde çıkarılması Hazine ve Maliye Bakanlığınca bu konuda bir uygulama tebliğinin yayınlanmasında yarar vardır.

• Deprem nedeniyle bölgede yaşayan birçok kişi başka illere göç etmiştir. Bölgede bozulan demografik yapının deprem kaynaklı göçlerle iyice bozulması muhtemeldir. Bölge öncelikli olmak üzere ülke genelinde yabancılara konut ve toprak satışı derhal durdurulmalı, Devletin bölgedeki göçün durdurulması için alınması gereken önlemleri acilen alması önem arz etmektedir.

• Depremden kaynaklı göçle birlikte birçok işletme faaliyetine devam konusunda istihdam açığı yaşamaktadır. Bu açığın kapatılması ve bölgeden ayrılan çalışanların bölgeye geri dönmesini cazip hale getirmek için net ücretlerin belirlenmesinde vergi ve SGK yönünden destek ve teşvik uygulanmalıdır.

Yeminli Mali Müşavirlik Faaliyetlerine ilişkin Öneriler

Cumhurbaşkanı tarafından depremden etkilenen on ilimiz ve Sivas ili Gürün ilçesinde olağan üstü hal Hazine ve Maliye Bakanlığınca da 06.02.2023-31.07.2023 tarihleri arasındaki vergisel işlemlere yönelik olarak 213 sayılı VUK kapsamında mücbir sebep ilan edilmiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı SGK tarafından Afet Bölgesinde bulunan illerde işverenler tarafından verilmesi gereken bildirimler ve bunlara ilişkin ödemlerin süresi ertelenmiştir. 125 sayılı OHAL Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği uygulaması devreye konulmuştur. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılması gibi birçok uygulamada depremden kaynaklı düzenlemeler yapılmıştır.

Yaşanan deprem nedeniyle mükelleflerin ve meslek mensuplarının (SMMM-YMM) önemli bir bölümünün 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca tutulması ve tasdiki zorunlu kanuni defterleri ile kullanmak mecburiyetinde oldukları belgeleri enkaz altında kalarak zayi olmuştur.

Yapılan düzenlemeler bir nebzede olsa iyileştirmeler sağlasa da depremin yarattığı yıkım nedeniyle fiziki olarak mesleğin hem Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler hem de Yeminli Mali Müşavirler tarafından devam ettirilmesi çok zor bir hal almıştır. Bu şartlar altında sürecin en az zararla atlatılması ve mükelleflerin iş ve işlemlerinin daha sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesi için mücbir sebep süresi içinde yeminli mali müşavirlerin tasdikten doğan sorumlulukların güvence altına alınması mesleğin önemi ve geleceği acısından bir zorunluluk olmaktadır.

• Mücbir sebep kapsamında bulunan illerde faaliyette bulunan meslek mensuplarının YMM sözleşmelerinin sisteme girişi ve enkaz altında kalarak zayi olan sözleşme asılları ile ilgili tereddüt oluşan konunun GİB tarafından bir sirküler ile açıklanması.

• Mücbir sebep kapsamında faaliyette bulunan meslek mensupların düzenleyecekleri 2022 yılı YMM Tam tasdik raporlarının 2022 yılına ait Kurumlar Vergisi Beyannamesinin mücbir sebep nedeniyle son verilme tarihinin 15.08.2023 olduğu dikkate alınarak son teslim tarihinin en erken 30.09.2023 olarak belirlenmesi.

• Mücbir sebep kapsamındaki illerde faaliyet gösteren YMM'ler ve mükellefler için 2022 yılı tam tasdik raporlarında karşıt inceleme zorunluluğun aranmaması.

• 12 Mart 2023 tarihinde yayımlanan 7440 sayılı Kanun kapsamında son başvuru tarihi 31.05.2023 dikkate alınarak 2022 yılı matrah artırımı ve YMM tam tasdik raporunun mesleki sorumluluk acısından değerlendirilmesi.

• 45 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile yapılan düzenleme mücbir sebep kapsamındaki illerde KDV iadesi işlemlerini kolaylaştırmaktan çok zorlaştırmaktadır. Bu tebliğin fiili olarak uygulanması çok zordur. Bu nedenle yapılan düzenlemelerin yeniden gözden geçirilmesi önem arz etmektedir. Çünkü deprem bölgesinde hiçbir banka firmalara kredi için yeni limit açmamaktadır. Bu tebliğde yer alan teminat tutarlarının gözden geçirilmesi.

• 06.03.2023 tarihinden önce KDV iadeleri için ilgili vergi dairelerine verilen ve vergi dairelerin depremden zarar görmesi nedeniyle Zayi Olan Teminat Mektuplarının Akıbeti ile ilgili GİB tarafından mektubu düzenleyen bankalara ibraz edilmek üzere bir belge verilmesi ve bu konuda bir açıklama ve düzenleme yapılması.

• Mücbir sebep kapsamındaki illerde KDV iadesi raporları için yapılacak olan karşıt inceleme tutanağı düzenleme sınırı %80 zorunluluk kapsamından çıkartılması ve mücbir sebep kapsamı dışında kalan mükellefler üzerinden %80 oranın aranması.

• Mücbir sebep kapsamında bulunan illerdeki ihracatçı firmaların ve diğer mükelleflerin KDV başta olmak üzere tüm vergi iadesi alacaklarının vergi dairelerince bekletilmeksizin nakden ödenmesi bu işletmelerin faaliyetine devam etmesi açısından önem arz etmektedir. Bu çerçevede mücbir sebep kapsamındaki illerde ihracatçı firmalar için KDVGUT'ta yer alan 100.000 TL'lik KDV iadesi nakit işlem sınırının 2022 yılı yeniden değerleme oranı da dikkate alınarak en az 250.000,00 TL çıkartılması.

• YMM tarafından düzenlenen tam tasdik ve KDV iadesi raporları başta olmak üzere diğer raporlar için zayi olan belgeler kapsamında kapasite raporu, sanayi sicil belgesi vb. gibi daha önce sisteme yüklü bulunan belgelerin rapor ekinde aranmaması veya bir örneğinin daha önce sisteme yüklenmiştir YMM onayının kabul edilmesi.

• KDV İadesi işlemlerinde KDVİRA sisteminin ürettiği kontrol raporunda olumsuzluk tespit edilen mükellefler için ibraz edilmesi gereken ödeme belgelerinde daha önce istenen ıslak imzalı banka dekontu yerine sorumluluğu YMM de olmak üzere internet bankacılığı üzerinden temin edilen dekontların YMM onayı ile kabul edilmesi. (Bölgede birçok banka şubesi hizmet vermemektedir)

• 2023 Yılında uygulanacak olan Enflasyon Düzeltmesi uygulamasında ve 2023 yılı içinde yapılacak olan Yeniden Değerleme işlemlerinde firmaların deprem nedeniyle zayi olan ve bilançoların aktifinde yer alan duran varlıklar için hesaplama nasıl olacak. İşlemler mali tablolarına nasıl yansıtılacak. Oluşacak muhtemel zararların özkaynağa etkisi nasıl elimine edilecek. YMM ve SMMM tüm meslek mensupları için bu konuda bir yol haritasının şimdiden belirlenmesi önem arz etmektedir.

• Karşıt inceleme tutanaklarının elektronik ortamda gerçekleştirilmesi için yapılan çalışmaların hızlandırılması.

• YMM tarafından düzenlenecek raporlara ilişkin sözleşmelerinin elektronik ortamda düzenlenmesi konusunun değerlendirilmesi.

Sonuç: Yukarıda özet olarak değinmiş olduğumuz konuların Yeminli Mali Müşavir odaları ile TÜRMOB tarafından Gelir İdaresi Başkanlığına iletilerek kısa sırada çözüme kavuşturulması tüm meslek mensuplarının beklentisini karşılayacaktır. Ülkemize ve milletimize bir kez daha geçmiş olsun derken; vefat eden meslektaşlarımıza ve vatandaşlarımıza Allahtan rahmet, yaralılara acil şifalar dilerim.

-------------------

Kaynak: alomaliye.com