Aktif menkul kıymetleştirmesi-2

2. Aktife Dayalı Menkul Kıymetler (Asset backed securitization): Gayrimenkullerden ziyade menkul kıymetlere dayalı menkul kıymetleştirmedir. Otomobiller, kredi kartları vb. bu tür örnekleri oluşturmaktadır. Menkul kıymet piyasalarında aktife dayalı menkul kıymetler ile ipoteğe dayalı menkul kıymetler arasında ayrım yapılması yaygın bir uygulamadır. Ancak, Amerika dışındaki piyasalarda aktife dayalı menkul kıymet ipoteğe dayalı olanlar da dahil olmak üzere menkul kıymetleştirilen enstrümanları kapsamaktadır. Aktife dayalı menkul kıymetler geleneksel şirket tahvilleri gibi sabit bir getiriye ve belirli bir vade yapısına sahip olup bunların geleneksel tahvillerden farklı yatırımcılara yapılacak anapara ve faiz ödemelerinin kredi veren kurumun alacakları ile oluşturduğu havuzla teminat altına alınmasıdır. Belirtilen havuz saklanmak üzere yedd-i emin'e devredilir. Buna ek olarak teminatlardan sağlanan nakit akımları da doğrudan varlığa dayalı tahvillerin anapara ve faiz ödemelerinde kullanılmaktadır. Bu teminatlar ancak yatırımcılara yapılacak ödemelerin aksaması durumunda devreye girmektedir. Alacak havuzunda yer alan varlıkların kredi veren kurumun bilançosunun aktifinde bulunmasından ötürü, varlığa dayalı tahvillerde fazla teminatlandırma söz konusudur. Çünkü, bu tür bir finansmanda alacakların kredi riski ile kredi veren kurumun kredi riski birbirinden ayrılmış durumdadır. Eğer teminatların değeri dönemler içerisinde tahvil değerinin altına düşmüş ise, teminat miktarı artırılmaktadır. Fazla teminatlandırma sayesinde yatırımcılar; alacakların tahsil edilememe riskinden, piyasa değerlerindeki düşüşlerden ve bunların vadelerinden önce ödenme riskinden korunmaktadırlar.

Aktife dayalı menkul kıymetler sabit veya değişken faiz ödeyebilir, kısa veya uzun dönemli olabilirler. Sabit vadeli veya değişik koşullarda ön ödemeli veya geri çağrılabilir (callable) olabilirler. Aktife dayalı menkul kıymetlerin bazıları kamu tarafından bazıları özel kuruluşlar tarafından ihraç edilirken, bu menkul kıymetlerin bir bölümü yerel para cinsinden bir bölümü ise yabancı para cinsinden olabilir. Borsaya kote olup olmamaları ise isteğe bağlıdır.

3. Nakit Akımlı Menkul Kıymetler: (Pay-through asset securitization): Nakit akımlı menkul kıymetler ödeme aktarmalı menkul kıymetler ile varlığa dayalı menkul kıymetlerin bazı özelliklerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş melez bir menkul kıymetleştirme yöntemidir. Bu menkul kıymetler varlığa dayalı tahvillere benzer olarak kredi veren kurumun borcu şeklinde yapılandırılmış menkul kıymetlerdir. Kurumun pasifinde yükümlülük olarak yer almayı sürdüren bu menkul kıymetlerin nakit akımları ödeme aktarmalı menkul kıymetlerin akımlarıyla benzerlik göstermektedir. Bunlara gelecekti nakit akımlarına dayalı menkul kıymet olarakta adlandırılabilirler. Yatırımcılara yapılacak ödemeler bu menkul kıymetlerin bağlı oldukları teminatlardan gelen nakit akımlarıyla karşılanmaktadır. Alacak havuzundaki varlıklar karşılığında ihraç edilen nakit akımlı tahviller kredi veren kurumun veya bir alt kuruluşu olan özel amaçlı kurumun borcu olarak bilançosunun pasifinde yer almaktadır. Bu varlıklardan sağlanan nakit akımları ise tahvillerin anapara ve faiz ödemelerinde kullanılırlar.

Bu yöntemde kredi veren kurum, alacaklarının anapara ve faiz gelirlerini kendi tercih ettiği biçimde nakit çıkışına neden olacak ödeme planına sahip tahviller şeklinde ihraç ederek alacaklarını verimli değerlendirme imkanına kavuşmaktadır. Bu yöntemin ödeme aktarmalı menkul kıymetlerden farkı değişik vadelerde menkul kıymet ihraç edilebilmesi ve satılabilmesidir.[1]