Teknolojinin insan hayatını kolaylaştırdığı gerçeği tartışılmaz. Ancak her kolaylığın gölgesinde bir bedel saklıdır. Bugün o bedelin adı giderek daha çok telaffuz edilmeye başlıyor: Demans. İleri yaş hastalığı olarak bildiğimiz bu tablo, aslında yılların biriktirdiği zihinsel tembelliğin bir sonucu olarak günümüzden şekilleniyor. Ve biz, farkında olmadan bu sürecin temel taşlarını diziyoruz.
-Ekran Süreleri: Görünen Tehlike: Günlük hayatımızda gözle görülür bir dönüşüm var. Akıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarlar artık sadece cihaz değil, adeta bedenimizin uzvu hâline geldi. Sabah uyanır uyanmaz ekranı açıyor, gece yatarken son ışığı yine ekrandan alıyoruz. Uzun ekran süreleri, dikkat dağınıklığını artırıyor, hafıza performansını düşürüyor ve erken bilişsel yorgunluğun kapısını aralıyor. Kısacası ekran karşısında geçen her saat, zihnin aktif düşünme ihtiyacını biraz daha törpülüyor. Bugünün çocukları tabletle büyüyor; yetişkinler sosyal medyanın hızına kapılmış durumda. Zihin, geçmişte hiç olmadığı kadar pasif.
-Yapay Zekâ ve Düşünme Tembelliği: Bir zamanlar hesap makinesinin matematiğimizi zayıflattığını konuşurduk. Şimdi benzer bir süreç tüm zihinsel faaliyetlerimiz için geçerli. Yapay zekâ bizim için yazıyor, çözüyor, planlıyor, hafızamızı üstleniyor. Üstelik itirazsız ve yorulmadan. Elbette yapay zekâ bir tehdit değil doğru kullanıldığında muazzam bir imkân. Ancak insanı düşünmenin dışına iten bir konfora dönüşmesi, geleceğin sessiz tehlikesini büyütüyor. Çünkü insan zihni, üzerine yük bindikçe güçlenen bir organdır. Biz bugün o yükü cihazlara devrettikçe, yarının bilişsel gücünü zayıflatıyoruz.
-Az Düşünen Toplumların İnşası: Modern zamanların paradoksu bilgi hiç olmadığı kadar yakın, fakat düşünme hiç olmadığı kadar uzak.
Beynin az çalıştığı toplumlarda:
-Dikkat süresi kısalır,
-Hafıza zayıflar,
-Üretkenlik düşer,
-İnsan ilişkileri yüzeyselleşir,
-Problem çözme becerileri körelir.
Bugün yaşadığımız bu küçük çöküşler, yarının büyük sağlık krizlerinin başlangıcı olabilir. Çünkü demans, bir anda karşımıza çıkmaz; yıllar içinde inşa edilir. Ve biz, ekran bağımlılığı ve zihinsel tembellik ile bu inşaatın harcını ne yazık ki kendimiz karıyoruz.
