1. Sivil Toplum Kuruluşları (STK)
Tanım:
Sivil toplum kuruluşları, kamu hizmetine katkıda bulunmak amacıyla devlet dışında bireyler veya topluluklar tarafından kurulan, kâr amacı gütmeyen organizasyonlardır. Türkiye'de STK'lar genellikle dernekler, vakıflar ve meslek kuruluşları (örneğin odalar ve birlikler) şeklinde örgütlenir.
Yasal Dayanak:
· Dernekler: 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu'na göre kuruluştur.
· Vakıflar: TMK ve Vakıflar Kanunu'na göre kuruluştur.
· Meslek Örgütleri: Özel kanunlarla (örneğin, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kanunu).
Sorumlulukları:
· Toplumsal düzenliliğin oluşması,
· Sosyal dayanışmayı ve yardımlaşmayı teşvik etme,
· Kamu politikalarını etkilemek amacıyla savunuculuk yapma,
· Eğitim, sağlık, çevre gibi alanlarda projeler hayata geçiriliyor.
2. Konseyler
Tanım:
Konseyler, genellikle kamu kurumları ve sivil toplum üyelerinin iş birliğiyle, belirli bir alanda politika oluşturmak ve uygulamaları izlemek amacıyla kurulmuş platformlardır. Bu yapılar, merkezi veya yerel düzeyde olabilir ve birleştirilebilir.
Türkiye'deki Örnekler:
1. Yerel Gündem 21 Kent Konseyleri:
- Yasal Dayanak: 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 76. maddesi.
-Amacı: Yerel düzeydeki kişilerin miktarını artırma, kamu ve STK iş birliğinin yaygınlaşması.
-Görevleri: Şehir faaliyetlerine katkı, yerel yönetimlere öneri sunma, sürdürülebilir kalkınma hedeflerini destekleme.
2. İstanbul Çevre Konsey:
-Yasal Dayanak: 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 76. maddesi.
-Amacı: Tarihi ve doğal güzelliğe sahip olan dünya kenti İstanbul’un değerlerini korumak, İstanbulluların insana ve doğaya değer verilen bir kentte, sağlıklı bir çevre içinde yaşamaları için çalışmalar yapmaktır. Konsey, ulusal ve uluslararası ilişkileriyle çevre ve toplumsal konularda faaliyet gösterir, toplumsal ve çevresel anlamda yön verir.
- Yerel ve Ulusal düzeydeki STK iş birliğinin yaygınlaşmasına çalışır.
- Görevleri: Çevre korunmasına katkı verebilecek uygun kararlar alınabilmesi için, gereken bilgi toplama, analiz etme, hesaplama ve raporlama çalışmaları yapmak, Şehir faaliyetlerine katkı, yerel yönetimlere öneri sunma, sürdürülebilir kalkınma hedeflerini desteklemek.
3. Ekonomik ve Sosyal Konsey:
-Yasal Dayanak: 4641 sayılı Ekonomik ve Sosyal Konsey Kanunu.
- Amacı: Hükümet, iş dünyası ve STK'lar arasında sosyal diyalogu denemek.
- Görevleri: Ekonomik politikalar hakkında danışmanlık, çalışma hayatı ile ilgili öneriler geliştirme.
4. İl İnsan Hakları Kurulları:
-Yasal Dayanak: 4643 sayılı İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları Yönetmeliği.
-Amacı: İnsan haklarının korunması ve ihlallerin korunması.
- Görevleri: İhlalleri, önerilerde bulunmak, sürekli faaliyetler yürütmek.
Kuruluş Süreci:
1. Kuruluş Talebi: İlgili kurum veya kişilerin mevzuatta belirtilen sürece uygun başvuru işlemlerini yapmaları gerekir.
2. Hukuki Çerçeve: İlgili kanun veya yönetmelik gereği bir protokol veya tüzük hazırlanır.
3. Yetkilendirme: Yetkili kurum (örnek, belediye, bakanlık) tarafından onaylanır.
4. Organizasyon: Üyelerin seçiminde, yürütme kuruluşunda bulunur.
Özetleyecek olursak, Türkiye'de STK ve konseylerin yasal dayanakları, Türk Medeni Kanunu, Dernekler Kanunu, Belediye Kanunu gibi mevzuata dayanmaktadır.
Konseyler, özellikle yerel düzeydeki katılımları artırmak, kamu-STK iş birliğini genişletmek ve belirli alanlarda başlangıç yapmak amacıyla kurulan kuruluşlardır. Kuruluş ve işleyiş ayrıntıları, her bir konseyin kendine özgü çalışma programı ve uygulama yöntemleri vardır.
