1 Ekim 2025 tarihi, Türkiye’de vergi denetimi açısından sessiz ama köklü bir dönüşümün başlangıcı oldu. Vergi Denetim Kurulu’nun (VDK) hayata geçirdiği Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi (KURGAN), artık vergi sisteminde insan gözüyle fark edilemeyen hataları, tutarsızlıkları ve sahte belge kullanımını dijital zekâ yardımıyla tespit edecek.
Kısaca anlatmak gerekirse, KURGAN, ülke genelinde faaliyet gösteren milyonlarca mükellefin mal ve hizmet alış-satış verilerini anlık olarak tarayan bir risk analiz sistemi. Sistem, bu veriler üzerinden her mükellefe bir risk puanı veriyor. Bu puan ne kadar yüksekse, o mükellefin sahte veya yanıltıcı belge düzenleme ihtimali de o kadar fazla kabul ediliyor.
Yüksek riskli görülen işlemler Vergi Usul Kanunu’nun 134. maddesi kapsamında vergi incelemesine alınabilecek. Bazı durumlarda ise 370. madde devreye girerek izaha davet süreci başlatılacak. Bu uygulamayla hem dürüst mükelleflerin üzerindeki denetim yükü hafifletilecek hem de sistematik vergi kaybı önlenecek.
KURGAN sistemi, sadece faturaya veya belgeye bakmıyor; işin perde arkasını da araştırıyor. Örneğin, bir şirketin sahte olduğu tespit edilen bir tedarikçiden mal aldığı görülüyorsa, sistem hemen bu işlemin detaylarını inceliyor: Mal gerçekten taşınmış mı, irsaliye var mı, nakliye aracı o güzergahta görülmüş mü, ödeme banka üzerinden mi yapılmış, çek kim tarafından tahsil edilmiş? Artık her detay bir veri izi olarak sistemin radarına giriyor.
Bu gelişme, özellikle “sahte fatura” olarak bilinen SMİYB (Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge) kullanımıyla mücadelede büyük önem taşıyor. Çünkü vergi kaybının büyük kısmı, aslında bu belgeler üzerinden yaratılıyor. Yeni düzenlemeyle birlikte, sahte belge kullandığı tespit edilen işletmeler Vergi Usul Kanunu’nun 359/b maddesi uyarınca kaçakçılık suçu ile karşı karşıya kalabilecek. Bu da yalnızca vergi cezası değil, cezai sorumlulukanlamına da geliyor.
Vergi Denetim Kurulu, bu sistemle birlikte dürüst mükellefleri korumayı da hedefliyor. Çünkü sistem, haksız kazanç peşinde koşanları ayıklarken, kurallarına uygun çalışan işletmelerin önünü açacak bir yapıya sahip. Dijital denetim sayesinde vergi adaleti güçlenirken, kayıt dışı ekonomiyle mücadele de daha etkili hale gelecek.
KURGAN bir yazılım olmanın çok ötesinde; Türkiye’nin vergi düzeninde yeni bir çağın kapısını aralıyor. “Artık hiçbir işlem gözden kaçmaz” dönemi başladı. Bu, işletmeler için daha dikkatli, daha şeffaf bir muhasebe süreci; devlet içinse güveni pekiştiren bir dijital denetim anlayışı anlamına geliyor.