YAZARLAR

Tüm Yazıları Ahmet Türker

Tarihi Zeynel Bey Türbesi yeni yerinde

14.05.2017 00:00

Ilısu baraj suyu altına kalacak olan Batman'ın Hasankeyf ilçesindeki 650 yıllık Zeynel Bey Türbesi, iki yıllık çalışma sonucunda hazırlanan tekerlekli platforma bindirilerek, 2 kilometre uzaktaki yeni Hasankeyf Kültür Parkına taşındı.

Hasankeyf ilçe kaymakamı Faruk Bülent Baygüven, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "2015 yılından beri ortaya koyulan projeye tanıklık etmek hem bizler hem de ülkemiz açısından çok önemli. Burada Zeynel Bey Türbesinin taşınma işi, uzun gayretler sonucunda en güzel şekilde başladı. Devletimiz burada baraj yaparken, baraj kapsamında da tarihe ve kültüre ne kadar önem verdiğini gösteriyor. Türbe yeni Hasankeyf yerine konumlandırılacak bütünsel ve parçalı 8 eser daha var. Çalışmaları tamamlayıp onları da yeni Hasankeyf'e, Ülkeye ve Batman'a kazandıracağız" dedi.

15. yüzyıla kadar uzanan tarih

Yayın grubumuz Şafak Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş. bünyesinde çıkan aylık Vuslat dergisinde, Zeynel Bey Türbesi başta olmak üzere sular altında kalacak Hasankeyf'in tarihi özelliklerine dikkatleri çekmek amacıyla, konuyu 30 yıl önce sayfalarına taşımıştı.

Vuslat Dergisi'nin Eylül 1986 (*) sayısında, dönemin Hasankeyf Belediye Başkanı Şehmus Kartal, Zeynel Bey Türbesinin tarihçesini şöyle kaleme almıştı:

"Kuzeydeki girişin üzerinde çini üzerine iki satır halinde yazılmış yazıttan bu kümbetin Uzun Hasan'ın oğlu Zeynel Bey'e ait olduğu anlaşılmaktadır. Zeynel Bey'in yaşamı göz önüne alınınca, bu yapının XV. yüzyılın üçüncü çeyreği içinde yapılmış olması gerekir. Çünkü yazıttaki Şehit sözcüğünden anlaşıldığı gibi, Zeynel Bey 11 Ağustos 1473 Otlukbeli Savaşında ölmüştür. Türbeyi Uzun Hasan, oğlu için yaptırmıştır. Kapıdaki yazıttan anlaşıldığı üzere Türbeyi Mimar Abdurrahman oğlu Pir Hasan yapmıştır. Akkoyunlular dönemi mezar anıtları içinde özel bir yeri olan Zeynel Bey Kümbeti, yer yer bozulmuş olmasına rağmen genel özelliklerini korumaktadır. Altta mumyalığı olduğu anlaşılan kümbetin üst bölüme çıkışı sağlayan merdivenleri de bugün ortadan kalkmış durumdadır.

Dıştan geometrik motifli sırlı tuğlalarla kaplanan kümbetin gövdesinde, kapı ve pencere çerçevesinde firüze, siyah ve sarı renkli çini mozaiklerde bitkisel motifler dikkati çekmekte, tümüyle yapı bezeme sanatı açısından birçok özelliği birlikte getirmektedir. Albert Gabriel'in oldukça ayrıntılarına inerek incelediği bu yapı XV. yüzyılın ikinci yarısında, taşın egemen olduğu bir bölgede sırlı tuğla ve çini kaplaması, mimari özellikleri açısından ele alındığında Mimar Pir Hasan'ın bir anlamda İran ile ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. Uzun Hasan döneminde Azerbaycan ve İran'da Akkoyunlu egemenliğinin pekişmesi dışında, her alanda Anadolu ile büyük bir alışverişin varlığı sezilmektedir.

15. asrın başına kadar Akkoyunluların yazlık saraylarının bulunduğu yer olarak kabul edilen Hasankeyf; Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın oğlu Zeynel Bey, Otlukbeli Savaşında şehit düştükten sonra cenazesi Hasankeyf'e getirilerek burada defnedilmiştir. 15. asrın sonuna tarihlenen Uzun Hasan'ın oğlu Zeynel Bey Türbesi tüm estetiğiyle halen ayakta durmaktadır."

28 yıl önce Vuslat Dergisi'ne kapak konusu olmuştu 

İki yıl aradan sonra Zeynel Bey Türbesi, Vuslat Dergisi'nin Mart 1989 (**) sayısında "Bir Başkent'in Hüzünlü Bekleyişi: Hasankeyf" başlıklı kapak konusu olmuş.

Dicle Nehri kıyında yer alan; ilk Türk-İslam başkentlerinden biri olan Hasankeyf, günümüzde karşı karşıya geldiği korkunç uçurumdan kurtulmayı hüzün ve vakarla bekliyor. Bakanlıklar arası yazışmaları, hesapları kendisine biçilecek değeri bekliyor... Ve bir avuç insan, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nden Prof. Dr. Oluş Arık başkanlığında, İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Metin Ahunbay ve öğrencilerinin katılımıyla, bu koskoca Ortaçağ kentinde çok kısıtlı bir bütçeyle kazı ve araştırmalar yapılıyor. İğneyle kuyu kazmak gibi de olsa, kenti yalnız bırakmamak gerektiğini düşünerek...


(*) Vuslat Dergisi  Yıl:1, Eylül 1986 Sayı 5, Sayfa 10-11

(**) Vuslat Dergisi Yıl: 3, Mart 1989 Sayı 35, sayfa 5-6-7

Haberler

Ekonomi

Küresel piyasalar karışık seyrediyor

Gündem

Emeklilere bayram ikramiyelerinin ödeme takvimi belirlendi

Ekonomi

KOBİ'ler yeni dönemde KOSGEB destekleriyle büyüyecek

Gündem

Yapay zeka girişimleri 7 yılda 33 kat arttı

Gündem

İstanbul'da köprüler Pakistan Milli Günü için ışıklandırıldı

Gündem

Yaşlanan nüfusun çalışma hayatına olumsuz etkilerine karşı ''kadın istihdamı'' önerisi

Gündem

Türk Devletleri Teşkilatının tarım bakanları Kazakistan'da toplandı

Gündem

Türksat 6A'da sona yaklaşılıyor

Ekonomi

KOSGEB geçen yıl 107 bine yakın işletmeye destek verdi

Gündem

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bayram tatilinin kamu çalışanları için 9 güne çıkarılacağını açıkladı

Gündem

Çanakkale Şehitler Abidesi'ne Türk bayrağı yansıtıldı

Gündem

Çanakkale Deniz Zaferi'nin üzerinden 109 yıl geçti