Sosyal Bulaşma!

Toplum ve kitle psikolojisi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Fransız sosyolog Gustave Le Bon’un, 18 nci yüzyılın sonunda ortaya attığı “Sosyal bulaşma (social contagion)” terimi, sanki günümüzdeki sosyal medya çılgınlığının o günlerden habercisiydi.

Le Bon'un kavramsallaştırdığı bir olgu olan sosyal bulaşma ya da duygusal bulaşma, topluluk içerisinde hakim olan bir fikrin bireylere aktarılması ve bunun neticesinde ortak bir eylemin ortaya çıkmasını açıklayan sosyolojik bir kavram. Le Bon, kalabalık içindeki insanların radikal bir dönüşüme uğradığını, şiddet ve coşkularını ifade etmede, hain, irrasyonel, hayvani ve hatta acımasız olabildiklerini gözlemlemişti. Tıbbi deneyimlerinden yola çıkarak, hastalıkların bulaşması ile coşkuların bulaşması ve bunun sonucunda kalabalık içinde aşırı davranışların ortaya çıkması arasında bir benzerlik kurmuştu. 

Sosyal bulaşma kavramı, kalabalık içinde duygu, düşünce ve davranışların hızlı bir şekilde yayılmasını ifade ediyor. Sosyal bulaşmanın toplumsal olayların altında yatan etkenlerden biri olduğunu söyleyen Le Bon’a göre bireyler tek başlarına yapamayacakları eylemleri, sosyal bulaşma ile gerçekleştirebiliyorlar. Halk arasında “sürü psikolojisi” olarak da anılan bu durumun ortaya çıkmasında, sorumluluğun gruba dağılarak kişiye düşen payın azalması rol oynuyor.

Sosyal bulaşma herhangi bir olay veya akım karşısında toplumun çoğunluğunun takındığı ortak tavır ve davranışlarda da kendisini gösteriyor. Yaşarken ülkesinde çok da fazla sevilmediği söylenen Lady Diana öldüğünde, neden yüzbinlerce İngiliz sarayın önüne not ve çiçek bıraktı? Neden ilk duyduğumuzda “bu ne yaa” dediğimiz gıcık bir şarkıyı herkes dinlemeye başladığında biz de sevmeye başlıyoruz? Nasıl oluyor da ilk gördüğümüzde hiç bir anlam veremediğimiz “Gangnam Style” dansı, çok kısa sürede herkese bulaşıyor? Neden “hayatta giymem” dediğimiz bir giysiyi veya ayakkabıyı, çok moda olunca büyük paralar ödeyerek satın alıyoruz? Kazandığı aylık maaşının çok üzerinde bir para vererek akıllı telefon alan kişiye, yoksa birilerinden akılsızlık mı bulaşıyor? Ve hatta günümüzde bu salgın en çok da sosyal medya aracılığıyla mı yayılıyor? Peki ya bu salgının sonucu?

Temel ile İdris'in köyünde bulaşıcı hastalık var. Tüm inekler salgından dolayı teker teker hastalanıyor. İdris, komşusu Temel’e gidip sorar.
- Ula Temel, geçen hafta ineğun hastalanduğunda ne vermiştun?
- Tuz ruhi...
- Haa… Eyi...
İdris ertesi gün koşa koşa geri döner.
- Ula Temel ineğum öldi...
- E geçen hafta benimci de ölmişti...