Serbest Bölgeler ve Sağladığı Avantajlar

Gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de; serbest bölgelerin kuruluş amacı, uluslararası ticaret ve yatırım olanaklarından daha etkin yararlanmak ve ilave istihdam alanları oluşturmak. Bu nedenle serbest bölge kullanıcılarına faaliyetlerinde rekabet avantajı oluşturacak başta vergi olmak üzere bir çok teşvik ve avantajlar sağlanıyor...

Genel olarak serbest bölgeler; ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı yerlerdir. Serbest bölgeler, sınırları kesin olarak belirlenmiş yerler olup, işlemler yabancı para birimi ile yapılmaktadır. Buralarda ikamet, işi gereği zorunlu olanların dışında yasaktır. Türkiye'den Serbest bölgelere satılan mallar ihracat rejimine, serbest bölgeden Türkiye'ye satılan mallar ise, ithalat rejimine tabidir.  

Serbest Bölgelerin kuruluş amacı; ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek. Serbest bölgeler, sürdürülen faaliyetlere göre türlere ayrılmıştır. Serbest Ticaret Bölgesi, Serbest Üretim Bölgesi, Serbest Limanlar, Yatırım Bölgeleri ve Serbest Bankacılık Bölgeleri gibi. Bölgede bulunan banka -kıyı bankacılığı hariç- ve sigorta şirketleri genel hükümlere göre faaliyet gösterirler. Bölgedeki bankalar, Bölgedeki faaliyetleriyle ilgili olarak öncelikle Kullanıcılara kredi verirler.

Ülkemizde temel olarak ihracata dayalı yatırım ve üretimi teşvik etmek amacıyla kurulan Serbest Bölgeler; Akdeniz kıyısında, Mersin, Antalya ve Adana-Yumurtalık Serbest Bölgeleri, Ege Bölgesinde Ege (İzmir), Denizli ve İzmir Serbest Bölgeleri, Marmara Bölgesinde, İstanbul Atatürk Havalimanı, İstanbul Endüstri ve Ticaret, İstanbul Trakya, Avrupa, Kocaeli, Tübitak-Mam Teknoloji ve Bursa Serbest Bölgeleri, Karadeniz kıyısında, Trabzon, Rize ve Samsun Serbest Bölgeleri, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Mardin ve Gaziantep Serbest Bölgeleri, İç Anadolu Bölgesinde, Kayseri Serbest Bölgesi olarak faaliyete geçmiştir.

Serbest Bölgelerin başlıca işlevi;

• Ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerin getirilmesine imkan sağlayacak uygun zemin yaratılması,
  
  
• Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin edilebilmesi,
  
  
• Sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretimi ve ihracı
  
  
• Türkiye dışından gelen malların transit olarak diğer ülkelere satımı,
  
  
• Yeni istihdam olanaklarının yaratılması,
  
  
• Türk ihraç ürünlerinin ihracatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak bakımından bir basamak olması

işlevlerini görmektedir.

Serbest Bölgelerin başlıca avantajı ve sağladığı kolaylıklar;

• Serbest bölgedeki imalatçı firmalar için vergi avantajlarından yararlanma imkanı,
  
  
• Orta ve uzun vadeli faaliyet ruhsatı alabilme imkanı,
  
  
• Kar transferi imkanı,
  
  
• Gümrük vergisi prosedüründen arındırılmış ticari faaliyet imkanı,
  
  
• AB ve Gümrük Birliği kriterlerinin gerektirdiği serbest dolaşım belgelerinin temini imkanı,
  
  
• Eşitlik prensibi,
  
  
• Zaman kısıtlaması bulunmaması,
  
  
• Pazar ihtiyaçlarına ve şartlarına göre belirlenecek ticari faaliyet imkanı,
  
  
• Gerçekçi bir enflasyon muhasebesi imkanı,
  
  
• Yerli ve yabancı tüm pazarlara erişim imkanı,
  
  
• Azaltılmış bürokratik prosedür ve dinamik işletme yönetimi,
  
  
• Her türlü ticari ve sınai faaliyete uygun ve ucuz altyapı imkanı,
  
  
• Tedarik zinciri imkanlarından yararlanma kolaylığı,

Yukarıda belirtilen avantajlar ve sağladığı kolaylıklardan öne çıkan husus; üretim faaliyetinde bulunan serbest bölge kullanıcılarının, serbest bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemleri ve düzenlenen kağıtları damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. Üretim faaliyeti dışındaki konularda 06/02/2004 tarihinden önce ruhsat almış olan kullanıcıların Gelir veya Kurumlar Vergisi muafiyeti, Faaliyet Ruhsatı süresi sonuna kadar devam edecektir. Ancak, 06/02/2004 tarihinden itibaren diğer konularda düzenlenen Faaliyet Ruhsatları kapsamında vergi muafiyeti bulunmamaktadır.

Serbest bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler, hiç bir izne tabi olmaksızın yurt dışına veya Türkiye'ye serbestçe transfer edilebilmektedir. İthalat/İhracat, sanayileşme, teknoloji transferi, istihdam gibi konulardaki yararlarından dolayı Serbest Bölgeler gerek gelişmiş, gerekse gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasına büyük katkı sağlamakta.