YAZARLAR

Tüm Yazıları Can Türker

Matrahın Aşındırılması ve Karın Aktarılması (BEPS)

29.10.2016 00:00

Son zamanlarda yaşanan ekonomik krizler birçok ülkeyi ve bu ülkelerin vergi otoritelerini yeni gelir kaynakları aramaya sevk etmiştir. Aynı şekilde, çok uluslu şirketler de yerel mevzuatlar ve Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarındaki (ÇVÖA) farlılıklardan faydalanarak dünya çapında oluşturdukları şirket yapıları ve vergisel uygulamalar ile karlarını düşük vergilendirmeye sahip ya da vergilendirmenin olmadığı ülke ya da bölgelere aktarmaya çalışmaktadır. Bu da çoğu ülkenin bütçe gelirlerinde önemli bir yeri olan vergi gelirlerinin azalmasına sebep olmaktadır.

Çok uluslu bazı tanınmış şirketlerin vergi matrahlarını düşük göstererek veyahut vergi matrahı beyan etmeyerek gündeme gelmeleri hem haksız bir rekabet yaratmış hem de ülkelerin vergi gelirlerinde önemli bir azalma meydana getirmiştir. Bu yüzden, G-20 ve Avrupa Birliği Komisyonunun öncülüğünde karın diğer ülkelere aktarılması sonucu çok uluslu şirketlerin daha az vergi ödemelerini engellemek ve bu şirketlerin kendi paylarına düşen vergileri adil olarak ödemelerini sağlamak amacıyla bir takım çalışmalar başlatılmıştır.[1]

Bu çalışmaların başlatılmasındaki neden ise küreselleşmedir. Küreselleşme, ticaret ve doğrudan yabancı yatırımlar sayesinde ülke ekonomilerine çok büyük faydalar sağlamıştır. Küreselleşme sürecinde dünya genelinde büyüme hızlanmış, daha fazla istihdam yaratılmış, inovasyon teşvik edilmiş ve yoksulluğun ortadan kaldırılması yönünde önemli adımlar atılmıştır. Küresel düzeyde ekonomik bütünleşme açısından önemli gelişmeler yaşanırken, şirketler de küresel bir yapılanmaya doğru hızla ilerlemiştir. Bütün bu gelişmeler aynı zamanda çok uluslu şirketler için vergi yüklerini asgari düzeye indirecek yeni fırsatlar doğurmuştur.

Ülkelerdeki farklı vergi kuralları, bazı durumlarda vergi uygulamalarında boşluklara ve parçalı bir yapıya yol açabilmektedir. Özellikle mevcut kurallardaki boşlukların çok uluslu şirketlerce zamanla fark edilmesi, BEPS alanında yeni fırsatların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ayrıca, dijital ekonomide yaşanan gelişmeler, uluslararası vergilendirme uygulamaları bakımından başka zorlukları da beraberinde getirmiştir. Tüm bu gelişmeler ışığında, Temmuz 2013’te bir araya gelen G20 Maliye Bakanları, OECD’ye BEPS konusunda işbirliğine gidilmesini sağlayacak kapsamlı bir eylem planı geliştirmesi yönünde çağrıda bulunmuştur. G20 ülkelerinin çağrısı üzerine OECD tarafından hazırlanan “Matrahın Aşındırılması ve Karın Aktarılması (Base Erasion and Profit Shifting)” Eylem Planı (Kısaca “BEPS”) 19 Temmuz 2013 tarihinde açıklanmış ve Eylül 2013’te Saint Petersburg’da bir araya gelen G20 Liderler Zirvesinde de uygun bulunmuştur. Bu doğrultuda, 15 eylemden oluşan ve 2 yıl içerisinde tamamlanması öngörülen eylem planı ile OECD üyesi olmayan G20 ülkeleri de vergi meselelerinde ilk kez OECD ile eşzamanlı adım atmış olacaktır.[2] “Matrahın Aşındırılması ve Karın Aktarılmasına” ilişkin eylem planı ile amaçlanmak istenen;

Vergi mevzuatları arasında var olan boşluklardan kaynaklanan çifte vergilendirmeme durumunu ortadan kaldırmak

(I) İşlemlerin özü ile vergilendirme arasındaki ilişkiyi dengelemek ve

(II) Vergilendirmede şeffaflığı artırmaktır.

(III) Matrahın Aşındırılması ve Karın Aktarılması eylem planında(BEPS) bahsi geçen 15 eylem ve öngörülen çalışmalar aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Şekil: Fatih Saraçoğlu, “G20 Antalya Liderler Bildirgesi ve Matrah Aşındırma ve Kar Aktarımı(BEPS) Eylem Planı”, İstanbul: Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 131,Ekim-Kasım 2015,s.77-78.

15 Eylem planının detaylarını, güncel gelişmeleri ve şirketler üzerindeki etkilerini bundan sonraki yazılarımızda siz değerli okuyucularımızla paylaşmaya devam edeceğiz.

Yukarda bahsi geçen BEPS Eylem planlarından özellikle 1 no’ lu eylem planı dijital ekonominin vergilendirilmesi önemli bir konu olup, bütün ülke vergi idarelerinin üzerinde çalıştığı bir konudur. Özellikle son zamanlarda internet ve sosyal medya aracılığıyla kazanılan paraların hem şirketler hem de kişiler açısından nasıl vergilendirileceği tartışma konusu olmuştur. Hatta bazı kişiler bunların tespit edilip, vergilendirilmesinin imkânsız olduğunu dair açıklamalar yapmaktadırlar. Ancak bütün devletlerin bu konuda çok yoğun mesai harcadığı ve en kısa zamanda bunlarında vergilendirilmeye başlanacağı hatta bunların geçmişe yönelik olarak vergilendirilebileceği de unutulmamalıdır. Bu sebepten internet ve sosyal medyadan kazanç elde edip bunları beyan etmeyen mükellefler ve şirketler en kısa zamanda bu konuda alınacak önlemleri göz önünde bulundurmalı ve şuanda hali hazırda yürürlükte olan ve 6736 no ‘lu bazı alacakların yeniden yapılandırılması kanunundan yararlanmalıdır.


 

[1] Recep Bıyık ve Özlem Güç Alioğlu, “OECD’nin Yeni Projesi: Matrah Aşındırılması ve Karın Aktarılması Şirketler için Neler Getiriyor?”,s.1., https://www.vergiportali.com/Content.aspx?Type=BulletinD&Id=3972 , erişim tarihi:26.10.2016.

[2] Sencer Turunç, “Matrah Aşındırma ve Kar Aktarımı-BEPS”, Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı,Kasım 2013, s. 3,

[3] OECD, “OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project 2015 Final Reports,Executive Summaries”, http://www.oecd.org/ctp/beps-reports-2015-executive-summaries.pdf ,Erişim tarihi:26.10.2016, s.3.

Haberler

Ekonomi

Küresel piyasalar karışık seyrediyor

Gündem

Emeklilere bayram ikramiyelerinin ödeme takvimi belirlendi

Ekonomi

KOBİ'ler yeni dönemde KOSGEB destekleriyle büyüyecek

Gündem

Yapay zeka girişimleri 7 yılda 33 kat arttı

Gündem

İstanbul'da köprüler Pakistan Milli Günü için ışıklandırıldı

Gündem

Yaşlanan nüfusun çalışma hayatına olumsuz etkilerine karşı ''kadın istihdamı'' önerisi

Gündem

Türk Devletleri Teşkilatının tarım bakanları Kazakistan'da toplandı

Gündem

Türksat 6A'da sona yaklaşılıyor

Ekonomi

KOSGEB geçen yıl 107 bine yakın işletmeye destek verdi

Gündem

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bayram tatilinin kamu çalışanları için 9 güne çıkarılacağını açıkladı

Gündem

Çanakkale Şehitler Abidesi'ne Türk bayrağı yansıtıldı

Gündem

Çanakkale Deniz Zaferi'nin üzerinden 109 yıl geçti