Hizmet Tespit Davaları (Sigortalılık Süresinin Tespiti)

Okuyuculardan Gelen Sorular- Hizmet Tespit Davaları (Sigortalılık Süresinin Tespiti)

Bir okuyucumuzdan gelen soru şu şekilde;

• 5 sene süre sigortasız çalıştırıldığım işyerinden 2013 yılında ayrıldım. Sigorta süremi tespit ettirebilir miyim?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Prim Belgeleri ve İşyeri Kayıtları başlıklı 86. Maddesi uyarınca;

Aylık prim ve hizmet belgesi "veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi" işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.

Maddede de belirtildiği üzere, sigorta bildirimi yapılmaksızın çalıştırılan işçilerin, hizmetlerinin son bulduğu yılın sonundan itibaren 5 yıl içerisinde iş mahkemelerinde (iş mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemelerinde) dava açmaları gerekmektedir. Bu süre hak düşürücü süre olup, davanın her aşamasında, hakim tarafından da re’sen dikkate alınabilmektedir.

Ancak, işveren tarafından Kurum’a bildirim yapılması halinde, yani işe giriş bildirgesi verilmesi ve fakat sigorta primlerinin ödenmemesi halinde, işe başlama tarihinden sonrası için hak düşürücü süreden bahsedilemez. Söz konusu durum Yargıtay’ın yerleşik içtihatları ile de benimsenmiş olup, T.C. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin T. 17.11.2016, E. 2016/11395, K. 2016/14289 sayılı kararı; “İşverenin, çalıştırmış olduğu sigortalılara ait hangi belgeleri Kuruma vermesi gerektiği Kanun'un 79/1.maddesinde açıkça ifade edildiği üzere yönetmeliğe bırakılmıştır. Atıf yapılan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin dördüncü kısmında işverence verilecek belgeler düzenlenmiştir. Bunlar, aylık sigorta primleri bildirgesi ( SSİYön.Madde16 ), dört aylık sigorta primleri bordrosu ( SSİYön. Madde 17 ), sigortalı hesap fişi ( SSİY. Yön. Madde 18 ) vs.dir. Yönetmelikte sayılan bu belgelerden birisinin dahi verilmiş olması halinde artık Kanun'un 79/10 ( eski 8 ) maddesinde yer alan hak düşürücü süreden söz edilemez. Yargıtay uygulamasında anılan maddenin yorumu geniş tutulmakta; eğer sayılan belgelerden birisi işveren tarafından verilmişse burada Kurumun işçinin çalışmasından haberdar olduğu ve artık hizmet tespiti davası için hak düşürücü sürenin varlığından söz edilemeyeceği kabul edilmektedir.

Maddede belirtildiği üzere Yönetmelikle tespit edilen belgelerin ( işe giriş bildirgesi ) verilmesi durumunda hak düşürücü süreden bahsedilemeyeceği gibi çalışmaların sigorta müfettiş raporu ile saptanması durumunda da hak düşürücü sürenin geçtiğinden sözedilemeyeceği açıktır.” Şeklindedir.

Tarafınızca da, işvereniniz tarafından sigortalılığınıza ait belgelerden hiçbirinin Kuruma verilmemiş olması halinde 2013 yılının sonundan başlayarak 5 yıllık hak düşürücü süre içerisinde dava açma hakkınız bulunmaktadır.

Ancak, yukarıda yer alan Yargıtay kararında da belirtildiği üzere, işe giriş bildirgenizin Kuruma verilmiş olması halinde hak düşürücü süre söz konusu olmayacaktır.

Diğer yandan; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun T. 27.1.2010 E. 2009/10-578 K. 2010/37 sayılı kararında belirtildiği üzere; “İş Hukukunun hem kamu hukuku, hem de özel hukuk alanında kalan özellikleri dikkate alındığında, özellikle feshin geçersizliği, işe iade ve hizmet tespiti davalarında kendiliğinden araştırma ilkesinin ağır bastığı görülür. Gerçekten genel kural kapsamında hizmet tespiti davaları taraflarca hazırlama ilkesi kapsamında kalan olgular dışında genelde, kendiliğinden araştırma ilkesi söz konusudur. Bu değerlendirmeler ışığında, hizmet tespiti davalarının kamu düzenini ilgilendirmesi ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalardan olması nedeniyle, ispat yükü bir tarafa yüklenemez. Bu nedenle, kamu düzenini ilgilendiren hizmet tespiti davalarında hakimin özel bir duyarlılık göstererek delilleri kendiliğinden toplaması ve sonucuna göre karar vermesi gerekir. “ denmekle bu tür davaların kamu düzenini ilgilendirmesi nedeniyle hakimin delilleri kendiliğinden toplaması, yani gerekirse tanıkların dahi mahkemece araştırılması ve sonucuna göre karar verilmesi gerektiğine vurgu yapılmıştır.

--------

• Çalışmış olduğum işyerimden ayrılacağım. Yeni iş arama izni hangi hallerde verilir?

İş ilişkisi, işçi veya işveren tarafından haklı veya geçerli nedene dayanarak fesih edilebilmektedir. İş ilişkisinin işçi veya işveren tarafından geçerli nedenle yani süreli fesih yolu ile son erdirilmesi durumunda, iş akdinin taraflardan hangisince feshedildiğine bakılmaksızın, kanun koyucu tarafından işçinin işsiz kalmaması amaçlanarak ‘yeni iş arama izni’ 4857 sayılı Kanun’un 27. Maddesinde düzenleme altına alınmıştır.

Madde uyarınca; işveren bildirim süreleri içinde (ihbar önelleri), işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse, işverene bildirmek suretiyle, iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu olarak kullanabilir. İşçinin iş araması için kullanacağı gün sayısı ise kıdemine göre belirlenen ihbar öneli süresince olacaktır.

İşveren bu iznin kullanılması halinde işçinin ücretinden kesinti yapamaz. İşverence yeni iş arama izninin verilmemesi veya eksik kullandırılması halinde ise, o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise, işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

Son olarak belirtmek gerekir ki, yeni iş arama izni nitelikleri bakımından en çok otuz iş günü süren işlere, yani süreksiz işler için yapılan iş sözleşmeleri ile çalışan işçilere uygulanmaz.

SORULARINIZI BEKLİYORUZ

Her Perşembe sorularınızın cevaplarını bu köşede görmek isterseniz, sorularınızı [email protected] adresine gönderebilirsiniz.