Asgari Ücretteki Artış BES?le Eriyecek mi?

2017 yılı için uygulanacak olan asgari ücretin belirlenmesi çalışmalarına başlanıldığı bu günlerde artış oranın ne olacağı merak konusu! Yeni yılda yapılacak artışın yüzde üçü "Zorunlu Bireysel Emeklilik" payı olarak kendi içinde eriyecek. Geçtiğimiz yıl asgari ücrette yapılan yüzde otuz artış sonrasında bu yıl yapılacak artışın yüzde sekizle yüzde on arasında olacağı beklenmektedir. Hükümet tarafından 2017 yılı için asgari ücrette öngörülen yüzde sekiz oranında bir artış olması halinde çalışanın eline geçecek net ücret artışı yüzde beş olacak.  

Hatırlanacağı üzere 1988 ile 2002 yılları arasında, çalışanların maaşlarından tasarruf teşvik fonu adı altında bir kesinti yapılıyordu. Bu uygulamaya 57. Hükümet tarafından çıkartılan yasa ile 2002'de son vererek, hesapta biriken paraları, 2003-2006 yılları arasında hak sahiplerine ödenmesine karar verilmişti. O tarihlerde milyonlarca kişiyi ilgilendiren bu yasa kapsamında hak sahiplerine yaklaşık 17 milyar lira ödeme yapıldı ancak  işveren tarafından nema payı yatırılmayan hak sahiplerine hiç bir ödeme yapılmadı.

Aradan geçen 15 yıldan sonra benzer bir uygulama bu kez otomatik katılım adı altından yeniden uygulamaya girecektir. Bilindiği üzere, kamuoyunda "zorunlu bireysel emeklilik" olarak bilenen uygulamaya ilişkin düzenleme 25 Ağustos 2016 tarihli ve 29812 sayılı Resmi Gazete'de 6740 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yayımlandı.

Yaklaşık 15 milyon çalışan, zorunlu BES kapsamına girecek.

Yapılan bu düzenleme sonrasında akıllara kimin "BES"lendiği geliyor Çalışanlar mı? sermaye mi?

Bu düzenleme bir anlamda çalışanın işvereni aracılığıyla bir emeklilik planına dâhil olması sağlanarak gelecekte kamusal emekliliğin tasfiye edilerek, işverenlerin sosyal güvenlik sistemine katkısının kaldırılması amaçlanıyor.

1.Ocak.2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan "Zorunlu Bireysel Emeklilik" başka bir ifadeyle otomatik katılım uygulaması şöyle;

Türk vatandaşı veya mavi kartlı olup 45 yaşını aşmamış ve 5510 sayılı Kanunun;

• 4/a fıkrası kapsamında, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar ile
  
  
• 4/c fıkrası kapsamında kamu idarelerinde çalışanlar kapsamaktadır.

BES çalışan katkı payı, çalışanın prime esas kazancının % 3’ü nispetinde yapılacak kesintiye karşılık gelen tutar olarak belirtilmiştir. (Bu oranı % 6’ya kadar artırmaya, % 1’e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır)

Düzenlemeye göre şuan için yürürlükte olan asgari ücret üzerinden ücret alan bir çalışan için 1.647,00 TL X % 3 = 49,41 TL. kesinti yapılacaktır. Çalışan, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilecektir.

BES’te emeklilik hakkının kullanılması hâlinde, hesabında bulunan birikimi en az on yıllık, yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana, birikiminin yüzde beşi karşılığı ek Devlet katkısı yanı sıra çalışanın cayma hakkını kullanmaması halinde, sisteme girişte bir defaya mahsus olmak üzere, 1.000 TL ilave devlet katkısı sağlanacaktır.

BES’te Çalışan İçin İşyeri Büyüklüğü Maaşını Etkileyecek mi?

BES kapsamındaki özel sektör işyerleri bakanlar kurulu kararı ile tedrici olarak işyerinin büyüklüğü göz önünde bulundurularak sisteme dahil edilecektir.  (bu konuya ilişkin bakanlar kurulu kararı henüz yayınlanmadı.) Aynı ücret alan çalışan sayısı az olan işyerinde çalışan ile çalışan sayısı çok olan işyerinde çalışan arasında BES kesintisinden dolayı net ücretinde bir düşüş olacaktır. Çalışan sayısının belirlenmesinde, birden fazla işyeri olan işverenler için bütün işyerlerindeki çalışanların otomatik katılıma dahil olma şartlarını taşıyıp taşımadıklarına bakılmaksızın işverene bağlı tüm çalışan sayısı hesaplamaya dahil edilecek.

Bir defa kapsama alınan işyerinin çalışan sayısında, kapsama alınma tarihini müteakip gerçekleşen değişiklikler dikkate alınmayacak yani sisteme giren işyeri işçi sayısı kapsam dışına çıksa dahi uygulamanın içinde kalmaya devam edecek.

Çalışanın Maaşı Üzerinden Haciz/Nafaka Kesintisi Varsa

Kapsama tabi işçinin maaşından haciz ve nafaka kesilmesi halinde prime esas kazanç ve emeklilik keseneği etkilenmediği sürece ödenecek katkı payı tutarı aynı şekilde devam edecek.

Uygulamada Çalışan Hakları

Düzenlemede çalışana; cayma, ara verme ve birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süreyi aktarma gibi bir takım haklar tanınmaktadır. Çalışan, emeklilik planına dahil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip 2 ay içinde sözleşmeden cayabilecektir.

İşveren Sorumluluğu

Düzenleme uyarınca işverenlere, herhangi bir mali yük (işveren katkısı gibi) getirilmemektedir. işveren, çalışanını otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Müsteşarlıkça uygun görülen şirketlerden (bireysel emeklilik şirketleri, BES şirketi) birinin sunacağı emeklilik planına dahil edecektir.

Denetim ve Ceza

Çalışan katkı payı, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden işgünü, işveren tarafından BES şirketine aktarılacaktır.

İşveren söz konusu katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumlu tutulacaktır.

İşverene, bu kapsamdaki yükümlülüklerine ve düzenlemelere uymaması halinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 100,00 TL idari para cezası uygulanacaktır.

İşverenler bu madde kapsamındaki yükümlülükleri bakımından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenecektir.