Ambar tesellüm fişinin yaygın denetimlerde ibraz edilmemesi ve kesilen cezalar

Bilindiği gibi, 213 sayılı VUK’nun  hükümlerine göre, Maliye Bakanlığının verdiği yetkiye istinaden 173 Seri Nolu Genel Tebliğ ile “ambar tesellüm fişleri” kullanılması zorunluluğu getirilmiştir.   Bu fişlerin kullanılması konusunda  nakliyat ambarları  bu fişleri taşıdıkları yük ve eşyalar için  kullanmak zorundadırlar.

Yasal düzenleme gereği VUK mük. 257. maddesine göre, Maliye Bakanlığı  ekonomik ve ticari faaliyetlerin durumlarını göz önüne alarak  kanundaki yetkiye dayalı olarak  bazı belgelerin kullanılması konusunda yetkilidir.  Buna göre Maliye Bakanlığı  ambar tesellüm fişi, adisyon gibi belgeleri  VUK hükümlerine göre mükelleflere kullandırabilmektedir.

Ambar tesellüm fişleri, nakliyat ambarlarınca birden  çok kişinin eşya veya yükleri ile ilgili bir tek taşıtla nakledilmesi ve  malın giriş ve çıkışı arasında  geçen süreden kaynaklanan  problemleri çözmek amacıyla getirilmiş bir uygulamadır. Ambar tesellüm fişi birden çok kişinin eşyasını taşıyan  nakliyat ambarlarının her bir kişi için taşıma irsaliyesi düzenleyerek araçta bulundurma zorunluluğunu kaldırmak için 173 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği ile ihdas edilmiştir.

Buna göre, daha sonra nakledilmek üzere kendilerine mal teslim edilen  nakliyat  ambarları müteselsil  sıra ve seri nolu olarak 3 nüsha  düzenleyecekleri ambar tesellüm fişinin bir nüshasını malı taşıttırana, bir nüshasını aracın sürücüsüne verecekler ve bir nüshasını da ambarlarında saklayacaklardır. Fişin taşıtın sürücüsünde  kalan nüshası taşıma irsaliyesi yerine  geçmektedir.

Birden fazla kişiye ait ve tek bir taşıtla taşınan mallara ilişkin olarak, malları taşınan  kişilerce alıcıların ad ve soyadlarının ayrı ayrı yazıldığı ve taşıma irsaliyesinin ihtiva etmesi gereken bilgileri içeren bir liste biçiminde ayrı bir taşıma irsaliyesi düzenlenecektir. Ayrıca bu taşıma listesine ambar tesellüm fişlerinin bir örneği ile malı taşınanlar tarafından düzenlenen sevk irsaliyelerinin bir nüshası da eklenecektir.

Öte yandan,  taşıtta bir kişiye ait bir malın taşınması durumunda  taşıtta “sevk  irsaliyesi” ile “taşıma irsaliyesi” bulundurulacak ayrıca ambar tesellüm fişi düzenlenmeyecektir.  Yaygın denetimler sırasında denetim elemanlarına bu belgeler ibraz edilecektir.

Ambar tesellüm fişlerinde hangi bilgilerin bulunacağı 173 ve 206 Sıra Nolu VUK Genel Tebliğlerinde ayrıntılı olarak  açıklanmıştır. Ayrıca bu belge genel tebliğde belirtilen ölçülere uygun  olmak üzere “anlaşmalı  matbaalarda” bastırılacak veya noter tasdikli olarak   da  kullanılabilecektir.     

Yargıya yansıyan bir olayda, yapılan vergi denetimleri sırasında düzenlenen tutanağa göre  müşteriye ait kargonun  sevki sırasında sevk irsaliyesi ve ambar tesellüm fişinin ibraz edilmediğinin tespiti üzerine  kargo şirketi adına özel usulsüzlük cezası  kesilmiştir.  kargo şirketi bu cezaya karşı dava açmış olup,  neticede yargı tarafından  verilen kararda  kargo şirketi adına kesilen ceza kaldırılmıştır. [1] 

Kararın gerekçesi  aşağıda olduğu gibidir:

“Kargo ile taşımacılık  yapılan emtialar için ambar tesellüm fişi düzenlenmediği, toplu taşıma irsaliyesi  kullanıldığı,  sevk  edilen emtiaların bu toplu taşıma irsaliyesine bağlandığı,  sevk edilen emtiaya ilişkin  sevk irsaliyesi  fatura vb. gibi belgelerinde alıcısına  intikal ettirilmek üzere aracın kapalı bir bölümünde muhafaza  edildiği veya bu belgelerin taşınan paketin veya kargonun içerisinde bulunduğu  açıktır.

Toplu taşıma irsaliyesinde kargonun çıkış yerinin varış merkezinin ve fatura numarasının yer aldığı bu haliyle belge düzeni konusunda araçlarının gerçekleştiği dikkate alındığında, ayrıca taşınan her bir emtiaya  ait sevk irsaliyesinin ibrası gerekmediğinden, sevk irsaliyesi ve ambar tesellüm fişi ibrazı gerekmediği gerekçesiyle kesilen özel usulsüzlük cezasında isabet görülmemiştir.

Danıştay 4. Dairesinin 10.03.1997 gün ve E:1995/4140-K:1997/810 sayılı kararı da bu yöndedir.”

Sonuç olarak, yaygın vergi denetimlerinde  denetim elemanlarına ibraz edilmeyen  belgelerle ilgili olarak kesilen cezalar için açılan davalarda  yargının görüşü  düzenlenen tutanaklardaki imzaların  yetkili kişilere ait olmadığı, sürücülerin tarafından imzalanan tutanaklarda ise şirketi temsile yetkili olmayan sürücülerin  imzaladıkları tutanaklara göre de  ceza kesilmesinin hukuka uyarlı olmadığına ilişkin kararları  bulunmaktadır. [2]  

[1] İstanbul 5. Vergi Mahkemesi kararı, 6.11.1997 gün ve E:1997/740-K:1997/1369 sayılı kararları.

[2] İzmir 2. Vergi Mahkemesi kararı,  29.09.2006 gün ve E:2006/465-K:2006/893 sayılı kararları.