2018 yılı kamu yatırımları

2018 yılında kamu kurum ve kuruluşları için öngörülen kamu yatırımları ile mahalli idarelere ait yatırımların yer aldığı 2018 Yılı Yatırım Programı 15 Ocak 2018 tarihli ve 30302 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.

Bu bağlamda; 2018 Yılı Yatırım Programı kapsamında yer alan; Merkezi Yönetime dahil Kamu İdareleri (Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri, Özel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri, Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar), kamu payı yüzde 50'nin üzerindeki İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları ile bunların bağlı ortaklıkları, Özelleştirme Kapsamına Alınan Kuruluşlar, Sosyal Güvenlik Kurumları ve Döner Sermayeli Kuruluşlar tarafından gerçekleştirilecek yatırım projelerinin toplamından oluşan toplam kamu yatırımları ile mahalli idareler yatırımlarının; sektörel bazdaki dağılımı ile buna ilişkin bazı rakamsal verileri; 2018 yılına ilişkin kamu yatırımları hakkında genel bir bilgi edinmek, öncelikleri görmek ve yatırım trendini izlemek açısından sıralayalım ve bu kapsamda kısmen 2017 Yılı Yatırım Programıyla da kıyaslayalım.         

Anılan kamu kurum ve kuruluşları (Mahalli idareler hariç) tarafından 2018 yılında gerçekleştirilecek yatırımlar için toplam 88 milyar 53 milyon 499 bin TL tahsis edildiği ve 2017 yılında bu kurumlar için tahsis edilen toplam 80 milyar 393 milyon 89 bin TL dikkate alındığında, 2018 yılı için öngörülen kamu yatırımlarının geçen yıla göre % 9,5 oranında arttığı görülmektedir (2017 yılı kamu yatırımları ise 2016 yılına göre % 23,8 oranında artmıştı).      

2018 yılı için tahsis edilen toplam kamu yatırımlarının sektörler itibariyle dağılımı şöyledir: Tarım sektörüne 10 milyar 109 milyon 912 bin TL, madencilik sektörüne 2 milyar 805 milyon 790 bin TL, imalat sektörüne 1 milyar 21 milyon 320 bin TL, enerji sektörüne 5 milyar 706 milyon 217 bin TL, ulaştırma sektörüne 28 milyar 921 milyon 703 bin TL, turizm sektörüne 504 milyon 896 bin TL, konut sektörüne 590 milyon 3 bin TL, eğitim sektörüne 14 milyar 26 milyon 303 bin TL, sağlık sektörüne 7 milyar 248 milyon 652 bin TL, diğer kamu hizmetlerine ise 17 milyar 118 milyon 703 bin TL (iktisadi:10 milyar 985 milyon 563 bin TL, sosyal: 6 milyar 133 milyon 140 bin TL) ayrılmıştır.

Toplam kamu yatırım tahsislerinin bütçe türleri itibariyle dağılımı ve bu bütçe türlerinin toplam yatırım içindeki payları ise şöyle oluşmuştur: Merkezi yönetim bütçesi: 66 milyar 735 milyon 352 bin TL (% 75,8), döner sermayeli kuruluşlar: 894 milyon 366 bin TL (% 1,0), sosyal güvenlik kurumları: 381 milyon 633 bin TL (% 0,4), kamu iktisadi teşebbüsleri: 19 milyar 918 milyon 122 bin TL (% 22,6), özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlar: 124 milyon 26 bin TL (% 0,1). Özellikle kamu iktisadi teşebbüslerinin yatırımlarının geçen yıla göre yüzde 49,4 oranında artması dikkat çekmektedir.  

Söz konusu yatırımları sektör bazında ağırlıklı olarak gerçekleştirecek bazı bütçe türlerinin, bu yatırımları karşılama oranları ise şöyledir: Merkezi yönetim bütçesi yatırımlarının; eğitim sektörünün yüzde 99’unu, konut sektörünün yüzde 98,8’ini, sağlık sektörünün yüzde 98,4’ünü, turizm sektörünün yüzde 95,4’ünü, tarım sektörünün yüzde 95’ini, ulaştırma sektörünün yüzde 55,8’ini, enerji sektörünün yüzde 31,2’sini, madencilik sektörünün yüzde 16,7’sini, imalat sektörünün yüzde % 9,6’sını, diğer kamu hizmetlerinin yüzde 96,9’unu, KİT yatırımlarının ise; madencilik sektörünün yüzde 83,3’ünü, imalat sektörünün yüzde 78,7’sini, enerji sektörünün yüzde 68,8’ini, ulaştırma sektörünün ise yüzde 43,8’ini oluşturduğu görülmektedir.    

2017 yılına göre 2018 yılında sektörlere tahsis edilen yatırımlardaki artışlar ve azalışlar ise şöyledir: Madencilik: % 52,8, Ulaştırma: % 20,9, enerji: % 15,0, eğitim: % 4,1, turizm: % 2,3, diğer kamu hizmetleri: % 4,7 (iktisadi: % 8,9, sosyal: % -1,9) oranında artarken, imalat: % 10,2, sağlık: % 2,5, konut: % 2,4, tarım ise: % 0,7 oranında azalmıştır.  

Sektörlerin 2017 ve 2018 yıllarında toplam yatırım içindeki payları (%) ise şöyledir: Ulaştırma: (29,8)(32,9), eğitim: (16,8)(15,9), tarım: (12,7)(11,5), sağlık: (9,2)(8,2), enerji:(6,2)(6,5), madencilik:(2,3)(3,2), imalat:(1,4)(1,2), konut: (0,8)(0,7), turizm: (0,6)(0,6), diğer kamu hizmetleri: (20,3)(19,4). Görüldüğü gibi, 2018 yılında; 2017 yılına göre dokuz ana sektörden; ulaştırma, enerji ve madencilik sektörünün toplam yatırım içindeki payı artmış, turizm payını korumuş, eğitim, tarım, sağlık, imalat ve konut sektörünün payı ise azalmıştır.           

Bazı sektörlerin dikkati çeken alt başlıklarının 2018 yılı kamu yatırım toplamı içindeki payları (%) ise şöyledir: Sulama:7,6, ormancılık:1,5, bitkisel üretim:2,0, hayvancılık:0,3, su ürünleri:0;1, gıda:0,4, kimya:0,3, demir-çelik:0,1, karayolu:10,2, demiryolu:12,2, havayolu:1,2, denizyolu:0,7, oto yollar:0,8, kent içi ulaşım:3,5, boru hattı:3,9, kültür:1,5, beden eğitimi ve spor:0,8, yüksek öğretim:5,2, ilköğretim ve gen. ortaöğretim:5,6, mesleki ve teknik eğitim:3,0, diğer kamu hizmetleri(iktisadi:12,5, sosyal:7,0), genel idare:3,6, güvenlik hizmetleri:5,1, adalet hizmetleri:3,4, teknolojik araştırma:2,5, içme suyu:1,5, şehirleşme:0,4, kırsal alan planlaması: 0,4, çevre:0,1, KOBİ ve girişimcilik:0,1.

2018 Yılı Yatırım Programında; mahalli idarelerin yatırımları ise 2017 yılına göre yüzde 30,3 (Geçen yıl yüzde 20,1 artış olmuştu) artışla toplam 46 milyar 723 milyon 504 bin lira olarak öngörülmüş olup, sektörler itibariyle dağılımı ve geçen yıla göre artış ve azalış oranları şöyledir. Tarım: 1 milyar 124 milyon 751 bin TL (% -6,0), madencilik: 7 milyon 791 bin TL (% 458,1), imalat: 818 bin TL (%-95,9), enerji: 24 milyon 697 bin TL (% -47,8), ulaştırma: 18 milyar 20 milyon 329 bin TL (% 7,1), turizm: 20 milyon 621 bin TL (% -90,1), konut: 1 milyar 248 milyon 635 bin TL (% -6,2), eğitim: 755 milyon 21 bin TL (%-28,3 ), sağlık: 33 milyon 925 bin TL (%-90,7 ), diğer kamu hizmetleri: 25 milyar 486 milyon 916 bin TL (iktisadi: 5 milyar 335 milyon 958 bin TL (% 177,3), sosyal:20 milyar 150 milyon 958 bin TL (% 56,5)). Görüldüğü üzere geçen yıla göre mahalli idare yatırımlarında; temel sektörlerden sadece madencilik ve ulaştırma sektörünün yatırımları artmış, tarım, imalat, enerji, turizm, konut, eğitim ve sağlık sektörünün yatırımları ise azalmıştır.

2017 ve 2018 yıllarında sektörlerin; mahalli idarelerin toplam yatırımları içindeki payları (%) ise şöyledir: Ulaştırma:(46,9)(38,6), konut:(3,7)(2,7), tarım:(3,3)(2,4), eğitim:(2,9)(1,6), sağlık:(1,0)(0,1), turizm:(0,6)(0,1), enerji:(0,1)(0,1), imalat:(0,1)(0,0), madencilik:(0,0)(0,0), diğer kamu hizmetleri:(41,3)(54,6). Görüldüğü üzere 2018 yılında; 2017 yılına göre mahalli idarelerin toplam yatırımları içindeki sektör payları açısından bakıldığında; diğer kamu hizmetlerinin payı artmış, ulaştırma, konut, tarım, eğitim, sağlık, turizm ve imalat sektörlerinin payı azalmıştır.  

Böylece, toplam kamu yatırımlarına (88 milyar 53 milyon 499 bin TL), mahalli idareler tarafından gerçekleştirilecek yatırımlar da (46 milyar 723 milyon 504 bin TL) eklendiğinde, 2018 yılı için öngörülen kamu yatırımlarının genel toplamı geçen yıla göre yüzde 16 artışla 134 milyar 777 milyon 3 bin TL’ye ulaşmaktadır. Bir başka ifadeyle de; 2018 yılındaki kamu yatırımlarının yüzde 65,3’ünü kamu kurum ve kuruluşlarının, yüzde 34,7’sini ise mahalli idarelerin gerçekleştirmesi öngörülmüştür.

(*) Ulaştırma: Ulaştırma-Haberleşme